Avropa İttifaqı 33 yaşını bir sıra problemlərlə qeyd edir - ARAŞDIRMA

Aİ-ni yaradan Maastrixt müqaviləsi 7 fevral 1992-ci ildə Almaniya, Fransa, İngiltərə, İtaliya, İspaniya, Hollandiya, Belçika, Portuqaliya, Yunanıstan, Danimarka, İrlandiya və Lüksemburq da daxil olmaqla 12 Avropa ölkəsi tərəfindən imzalanmışdır.

Hollandiyanın Maastrixt şəhərində imzalanmış saziş 1993-cü il noyabrın 1-də qüvvəyə minmişdir və Avropa İqtisadi Birliyinin (AİB) adı dəyişdirilərək Avropa İttifaqı adlandırılmışdır.

Maastrixt müqaviləsi “iqtisadi və pul birliyi”, “ümumi xarici və təhlükəsizlik siyasəti” və “ədalət və daxili işlər” sahəsində əməkdaşlıq daxil olmaqla üç əsas elementdən ibarət yeni struktur yaratdı.

İştirakçı ölkələrin ümumi siyasi sahələrdə əməkdaşlığı və koordinasiyasını artırmaq məqsədi daşıyan müqavilədə Avropa vətəndaşlığı, ortaq iqtisadiyyat və pul birliyi kimi hədəflər, avro valyutası üçün lazımi hazırlıqların tamamlanması nəzərdə tutulur.

Aİ 33 YAŞINA PROBLEMLƏRLƏ DAXİL OLUR

Aİ 33-cü ilinə ABŞ ilə gərgin münasibətlər, 4-cü ilinə girmək üzrə olan Avropada davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsi, iqtisadi zəifliklər və rəqabət qabiliyyətliliyindən geriləmə kimi müxtəlif problemlərlə qədəm qoyur.

Aİ ABŞ prezidenti Donald Trampın tezliklə həyata keçirəcəyi gözlənilən müxtəlif siyasətlərin, xüsusilə də iqtisadiyyat və müdafiə sahəsindəki təsirlərindən narahatdır.

Seçki kampaniyasının mərkəzinə iqtisadi siyasəti yerləşdirən Tramp proteksionist iqtisadi siyasətləri həyata keçirmək planını “öncə Amerika” yanaşması ilə ortaya qoydu.

Tramp prezidentlik müddətinin əvvəlində imzaladığı fərmanlarla Kanada və Meksikadan idxala 25 faiz, Çindən idxala isə 10 faiz əlavə gömrük rüsumu tətbiq edərək seçki dövrü ritorikasını həyata keçirməyə başladı.

Tramp vəzifəyə başlamazdan əvvəl Avropaya sərt xəbərdarlıq da edərək, Avropanın ABŞ ilə ticarət balansından narahat olduğunu və Aİ-yə əlavə gömrük rüsumları tətbiq edəcəyini vəd edib.

Prezident olan Tramp, "Aİ sərhədi keçdi. Çünki bizdən istifadə etdilər və 300 milyard dollardan çox kəsir var", - deyə qeyd edib. O, mesajını təkrarlayıb ki, Aİ-yə yeni tariflər tətbiq olunacaq.

Ticarət gərginliyi və diplomatik təmasların olmaması hələ də Aİ-nin müttəfiqi kimi gördüyü ABŞ ilə etimad münasibətlərini zədələyib.

Tramp Avropa ölkələrinin ABŞ-ə müdafiə baxımından yük olduğu qənaətindədir.

Aİ ölkələri müdafiəyə orta hesabla ÜDM-nin 2 faizindən azını xərcləyir. Tramp administrasiyası bunun tez bir zamanda 5 faizə çatdırılmasını tələb edir. Bu məsələ Aİ ilə ABŞ arasında gərginliyi artıran amillər sırasındadır.

Trampın Aİ üzvü Danimarkaya bağlı olan Qrenlandiyaya nəzarəti ələ keçirməsi ilə bağlı açıqlamaları da münasibətlərə xələl gətirir.

Bundan əlavə, Aİ və ABŞ iqlim və sağlamlıq kimi sahələrdə fərqlənsə də, Trampın sərt tonu Aİ ilə ABŞ arasındakı münasibətlərə və sıx müttəfiqliyə xələl gətirib.

AVROPANIN İQTİSADİ PROBLEMLƏRİ

AB-nin iqtisadi artımı son illərdə ABŞ və Çin ilə müqayisədə çox yavaş olur. AB-nin 2025-ci ildə 1,5 faiz böyüməsi olduğu təxmin edilir.

Avropanın iqtisadi artımındakı zəiflik uzun müddətdə daha aydın olur.

Son 15 ildə Avropa iqtisadiyyatı ABŞ-nin çox gerisində idi. Bu dövrdə ABŞ ÜDM 70 faiz artırsada, Aİ-nin ÜDM-in sadəcə 20% artıra bilib. Bu açıq hər gün daha da aydınlaşır.

Avropa, məhsuldarlıq və rəqabət qabiliyyətində ciddi itkilər yaşayır. Məhsuldarlığı yavaşlatmış və əmək xərclərini artan Aİ ölkələri, ABŞ və Çin kimi böyük iqtisadiyyatlarla müqayisədə sənayedə rəqabət qabiliyyətini itiriblər.

Aİ ÖLKƏLƏRİ MALİYYƏ QAYDALARINA ƏMƏL ETMİR

Bundan əlavə, Aİ-nin bir çox ölkəsinin dövlət borcu və büdcə çatışmazlığı çox yüksəkdir.

Aİ qaydalarına görə, üzv dövlətlərin dövlət borclarının 60 faizi, büdcə kəsirləri ÜDM-in 3 faizindən çox olmamalıdır.

Bu hədlər aşıldıqda, tətbiq ediləcək tədbirlər görülməlidir və effektiv mübarizə aparılmalıdır. Bununla birlikdə, AB-nin əhəmiyyətli sayında maliyyə qaydalarına uyğun hərəkət etmir.

Yunanıstanda 158,2%, İtaliyada 136.3%, Fransada 133,3%, Belçikada 105,3%, İspaniyada 104,3, Portuqaliyada 97,5%, Avstriyada 83,2%, Finlandiyada 81,5%, Macarıstanda 69,7%, Cənubi Kipr Rum İdarəsində 66,9%, Sloveniyada 66,9%, Almaniyada 62,4%, Slovakiyada 60,3% təşkil edib.

Beləliklə, AB-yə üzv olan 13 üzv dövlət dövlət borcunda birlik həddini aşıb.

AB-də 10 ölkənin büdcə kəsiri 3 faizdən yuxarıdır.

İtaliya ən yüksək büdcə kəsirinin yüzdə 7,2 ilə, Macarıstan 6,7 faiz və Rumıniyada isə 6,5% təşkil edir.

Aİ ölkələrinin yüksək borcu və büdcə çatışmazlığı bu ölkələrin iqtisadiyyatlarını canlandıracaq sahələrə resursları köçürmələri üçün bahalı və daha da çətinləşdirir.

Mövsüm

Aznews.az