“Ucqar ərazilərdə məktəblərin bağlanması təhsilin əlçatanlığı, şagirdlərin rifahı və regionların sosial-iqtisadi inkişafı baxımından çoxşaxəli təsirlər yarada bilər. Bu məsələnin həlli bir neçə aspektdən təhlil olunmalıdır. İlk olaraq, ucqar ərazilərdə məktəblərin mövcudluğu həmin regionlarda sosial strukturun qorunmasında mühüm rol oynayır. Məktəblər təkcə təhsil müəssisəsi deyil, həm də icma üçün sosiallaşma və birlik məkanıdır. Onların bağlanması həmin bölgələrdə yaşayan ailələr üçün ciddi sosial çətinliklər yaradacaq. Bu, xüsusilə dağlıq ərazilərdə özünü daha kəskin göstərir, çünki həmin ərazilərdə şagirdlərin başqa məktəblərə getməsi həm fiziki, həm də maliyyə baxımından mümkünsüzdür. Piyada hərəkət məhdudiyyətləri, nəqliyyat çatışmazlığı və sərt iqlim şəraiti şagirdlərin davamiyyətinə ciddi təsir edəcək”.
Bu fikirləri AzNews.az-a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib.
Təhsil eksperti qeyd edib ki, məktəblərin bağlanmasının bir səbəbi xərclərin optimallaşdırılması olsa da, bu, təhsil sisteminə uzunmüddətli ziyan vura bilər.
“Şagirdi az olan məktəblərin qorunması üçün alternativ yanaşmaların inkişaf etdirilməsi daha məqsədəuyğun olardı. Məsələn, distant təhsil nəzəri baxımdan mümkün bir həll kimi görünsə də, praktikada bir çox çətinliklər mövcuddur. Bu yanaşma üçün stabil internet bağlantısı, uyğun texnologiyalar və müəllimlərin bu yeni metodologiyaya uyğun təlimi təmin edilməlidir. Hazırda ucqar ərazilərdə internet infrastrukturunun zəif olması və texnoloji resursların məhdudluğu distant təhsil modelinin uğurla tətbiqini çətinləşdirir. Distant təhsil tətbiq edilsə belə, bu metodun aşağı yaş qruplarında effektivliyi şübhəlidir. İlk siniflərdə şagirdlər müəllimlə birbaşa ünsiyyətə, motivasiya və yönləndirməyə daha çox ehtiyac duyurlar. Distant təhsil bu ehtiyacı tam qarşılaya bilmir və nəticədə təhsil keyfiyyəti aşağı düşə bilər. Digər tərəfdən, valideynlərin təhsil prosesinə aktiv şəkildə qoşulması tələb oluna bilər ki, bu da onların iş rejimini və gündəlik həyatını çətinləşdirəcək. Məktəblərin bağlanması təhsildən daha geniş təsirlər yaradır. Ərazi məktəblərinin mövcudluğu yalnız təhsil sahəsinə deyil, həm də regionların sosial-iqtisadi inkişafına təsir edir. Məktəblərin bağlanması nəticəsində həmin bölgələrdən gənc ailələrin köçməsi sürətlənə bilər. Bu isə kənd və ucqar ərazilərin daha da boşalmasına, sosial infrastrukturların zəifləməsinə və iqtisadi fəaliyyətin azalmasına səbəb ola bilər. Belə bir vəziyyətdə həmin bölgələrdə təhsilin keyfiyyətindən danışmaq artıq mümkünsüz olar”.
“Alternativ həll yolları daha çox düşünülməli və tətbiq edilməlidir. Məktəblərin bağlanması yerinə, onların birləşdirilməsi və ya optimallaşdırılması daha səmərəli ola bilər. Məsələn, yaxın ərazilərdə kiçik məktəbləri bir mərkəzi məktəbə birləşdirərək, şagirdlərin həmin məktəbə daşınmasını təmin edən xüsusi nəqliyyat xidmətləri təşkil oluna bilər. Bu yanaşma təhsilin əlçatanlığını qoruyaraq eyni zamanda xərclərin optimallaşdırılmasına imkan verə bilər. Digər bir alternativ modul məktəblərin qurulmasıdır. Modul məktəblər az sayda şagird üçün nəzərdə tutulmuş sadə, lakin funksional təhsil obyektləridir. Bu məktəblər sürətlə qurula bilir və ucqar ərazilərdə təhsil ehtiyaclarını təmin edə bilər. Bu yanaşma xərcləri optimallaşdırmaqla yanaşı, təhsilin keyfiyyətini də qorumağa imkan verər. Evdə tədris və ya icma əsaslı təhsil modelləri də tətbiq oluna bilər. Bu modellər xüsusilə ucqar ərazilərdə daha az şagirdə xidmət edən məktəblərin bağlanması zamanı keçici və ya əlavə bir həll kimi faydalı ola bilər. Belə yanaşmalarda müəllimlər bir neçə şagirdin evinə və ya icma mərkəzlərinə gedərək dərs keçir. Bu metod həm maddi resurslara qənaət edər, həm də təhsilin davamlılığını təmin edər”.
K. Əsədov sonda vurğulayıb ki, nəticə olaraq, məktəblərin bağlanması xərclərin optimallaşdırılması üçün bir yol kimi görünə bilər, lakin bu yanaşma təhsil sisteminə ciddi zərbə vurma potensialına malikdir.
“Bu məsələni həll etmək üçün yalnız xərcləri deyil, təhsilin keyfiyyətini, sosial-iqtisadi təsirləri və şagirdlərin rifahını nəzərə alan kompleks və balanslı həll yolları tapılmalıdır. Bu, təhsil sisteminin dayanıqlığını qorumaq və gələcək nəslin keyfiyyətli təhsil almasını təmin etmək üçün vacibdir”.
Rəfiqə NAMAZƏLİYEVA
AzNews.az
QEYD: Məqalə Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə elmi-kütləvi, mədəni-maarif, təhsil proqramlarının hazırlanması sahəsi üzrə hazırlanıb.